Մատթէոս Սարգիսեան Փարամազ

Փարամազը ծնվել է 1863թ. Մեղրիում։ Նախ­նական կրթությունը ստացել է տեղի դպրոցում, իսկ 1879թ. րնդունվելէ էջմիածնի Գևորգյան ճե­մարան։ 1883թ. մեկնում է Նախիջևան, զբաղվում ուսուսչանությամբ և զարգացնում է իր տեսական գիտեփքներր։ 1890-ական թվականներին վերջ­նականապես նվիրրվում է հեղափոխական կյանքին։
1897թ., քրդերի հետ փոքր բախումներ ունենա­լուց հետո, 40 հոգանոց խմբի հետ անցնում է Վան, որտեղ խումբը թուրքերի հետ փոխհրաձրգության մեջ է մտնում ու ձերբակալվում։ Այստեղ Փարամազր արտասանում է հայ հեղափոխա­կան գրականության անգերազանցելի էջերից մեկը դարձած իր հռչակավոր ճառն ու դատա­պարտվում մահվան։ Սակայն որպես ռուսահպա­տակ՝ ռուս դեսպանատան միջնորդությամբ հանձնվում է ռուսական կառավարությանն ու բանտարկված մնում մինչև 1900թ։

1900-ական թվականներին ղեկավարում է հակացարական պայքարը։ Ժողովրդի գլուխն անցած՝  Խրիմյան Հայրիկից  պահանջում է ընդդիմանալ եկեղեցական գույքի բռնագրավման ցարական որոշ մանը։
1903թ-ին կազմակերպում է Կովկասի փոխարքա Իշխան Գոլիցինի դեմ ուղղված հայտնի մահափորձր։
1905-1906թթ. ղեկավարում է հայ-թաթարական ընդհարումներին մասնակցող Հնչակյան խմբերը Երևանում, էջմիածնում, Ղարաբաղում ու Զանգեզուրում։ Միևնույն ժամանակ, թաթարա­կան գյուղերում քարոզչական աշխատանքներ է կատարում՝ ցարական կառավարության սադ­րանքներին զոհ չգնալու և եղբայրաբար ապրելու ուղղությամբ։Թուրքական Սահմանադրությունն  ընդունելուց հետո, Փարամազր մտնում է Թուրքիա և գլխավորում
հակաիթթիհատական պայքարր։ Փարամազը շրջում է հայկական խոշոր բնակա­վայրերով, հզորացնում կուսակցական մասնա­ճյուղերն ու հանդես գալիս ճառերով ու դասախոսություններով, դրանով իսկ արժանա­նում ժողովրդի սիրուն ու ջերմ համակրանքին։
Մասնակցում ու դառնում է Ս.Դ.Հ.Կ. Զ. Համագումարի ատենապետը, ապա ընտրվում է Տաճկաստանի շրջանի Գործադիր Հանձնախմբի ատենապետ։ Քէօսթենճէի Համագումարում Փարամազն րնտրվում է Կենտրոնական Վարչության անդամ և նվիրվում Իթթիհատի  եռապետությունը տեռորի ենթարկելու գործին։
Վերադառնում է Պոլիս, ձերբակալվում Հնչակ­յան ղեկավարության հետ ու խստագույն հսկո­ղության տակ բանտարկվում։ Դատարանում • ունենում է հանդուգն հեղափոխական ելույթներ։
1915թ. Հունիսի 15-ին, քսան հերոսներից առա­ջինը Փարամազի վզով է անցնում կախաղանի . թոկը։ Կախաղանի առջև ասում է.‹‹Դուք  Կարող եք   կախել միայն մեր մարմինները, իսկ  մեր   գաղափարը՝ ոչ։
Վաղն արևելքի հորիզոնի  վրա պիտի ողջուն ենք Սոցիալիստական Հայաստանը»։